Wringende wetenschap: hoe bijzonder is de mens?

BètaBreak editie oktober 2012

Deze editie werpt de BètaBreak een filosofische blik op de methode van wetenschapsbeoefening die de verschillende disciplines van onze faculteit met elkaar gemeen hebben. Logische exactheid en experimentele toetsing vormen de belangrijkste pijlers van deze methode. Wij bestuderen verschillende niveaus van de zintuiglijk waarneembare wereld, en met de wiskundige systemen die wij ontdekken beschrijven wij de wetmatigheden van wat wij observeren. Maar als we door de materialistische bril van de bètawetenschappen naar onszelf kijken, dan gebeurt er iets vreemds. Er wringt iets. Dat de wereld om ons heen aan wetmatigheden voldoet is prettig voor ons, want daardoor kunnen we haar beter begrijpen en invloed op haar uitoefenen. Maar het is lastig voor ons om te accepteren dat wij ook zelf geheel aan deze wetmatigheden onderhevig zijn. Dat alles wat wij doen dus al vast ligt. Wij ervaren toch zeker dat wij ons van onszelf bewust zijn en dat wij het zélf zijn die bepalen wat wij doen? Dit maakt ons mensen toch juist bijzonder? Maar in de bèta-wetenschappelijke benadering van de wereld is er geen enkel aanknopingspunt te vinden voor deze bijzonderheid: Mensen zijn niets anders dan robots, dus die ervaring van bewustzijn is slechts een illusie die geen enkele invloed kan hebben op de gebeurtenissen in de werkelijkheid. Mensen zijn ook niets anders dan dieren, dus handelen uit goedheid of liefde is niets anders dan het in stand houden van onze soort. Moeten wij onszelf een minder arrogante houding aanmeten en ons gelijkstellen aan dieren en robots? Of bestaat er een niet-materialistisch denken waarmee wij op wetenschappelijke wijze meer inzicht kunnen krijgen in dat bijzondere deel van de werkelijkheid: in onszelf? Zijn wij de enigen die kunnen denken? Zijn wij vrij? Bestaat onbaatzuchtig handelen, of zijn we stiekem toch egoïsten?

Sprekers

Prof. Bas Haring (A.I. Publiek begrip van wetenschap en filosofie)

Mieke Mosmuller (arts, filosofe)

Dr. ir. Bob Duin (TU Delft)